Inbakeren, een doekje voor het bloeden

Het wordt vaak zo mooi voorgeschoteld: Huilbaby? Ga maar inbakeren mevrouw!

Waar komt inbakeren vandaan?

Vanuit de vroegste oudheid werden kinderen stijf in doeken gewikkeld omdat men dacht dat het lichaampje dan goed recht zou groeien. Daarnaast was het gemakkelijk, je legde je baby stevig ingewikkeld neer en had er geen omkijken meer naar. Ook oudere baby’s lagen ingewikkeld aan de kant van het veld waar de moeder aan het werk was, zo konden ze zich niet bewegen en dus niet wegkruipen. Inwikkelen gebeurde dus ook uit veiligheidsredenen, kinderen konden zich niet bezeren.

Er werd niet nagedacht bij het feit dat het baby’tje in zijn eigen urine en ontlasting lag en dat dit bij warm weer flink ging broeien. De doeken werden in die tijd ook niet vaak verschoond en ernstige huidirritaties waren vrij gebruikelijk.

In de Middeleeuwen werd het inbakeren ook in ons land toegepast, omdat men toen dacht dat het beschermde tegen akelige ziekten als de pest en om opgelopen kneuzingen tijdens de geboorte te helpen genezen. Het inwikkelen hielp - zo dacht men - onder andere tegen kromme benen, navelbreuk en zorgde voor een kaarsrechte houding en stevige schouders.

Als gevolg van het strakke inbakeren van de zuigelingen trokken sommige geneesheren halverwege de 18^e eeuw aan de bel want nergens zagen ze zoveel kreupelen en gebochelden als in ons land! Uit onderzoek onder de Indiaanse bevolking, waar inbakeren uit traditie werd toegepast, kwam naar voren dat kinderen daar meer heupdysplasie ontwikkelden. Dit terwijl deze afwijking nauwelijks voorkomt in landen waar baby's traditioneel in een draagdoek op de heup van de moeder worden gedragen, zoals bijvoorbeeld in Afrika. Aan het einde van de 18^e eeuw raakte  het inbakeren dan ook uit de gratie bij de mensen uit de hogere standen. Gezinnen uit de arbeidersklasse hadden deze keus niet, er moest immers gewerkt worden en inbakeren zorgde voor de veiligheid van het kind. Op het Nederlandse platteland bleef men tot het begin van de twintigste eeuw dit gebruik trouw.

In de jaren ’70 van de vorige eeuw werd inbakeren niet meer toegepast. Het werd afgeraden door de  consultatiebureaus vanwege mogelijke heupproblemen, verminderde ontwikkeling van de motoriek en om een goede hechting tussen moeder en kind te bevorderen.

In de jaren ’90 werd inbakeren echter weer meer en meer gebruikt bij motorisch onrustige baby’s en bij huilbaby’s. Een wijkverpleegkundige legde je de basisprincipes uit en je kon aan de slag.

Onderzoek naar de effecten van inbakeren

Nu in 2008, is het de bedoeling dat inbakeren officieel wordt opgenomen in de richtlijnen van het consultatiebureau. Ik vind dit een verontruste ontwikkeling. Er zitten zoveel haken en ogen aan, moeders moeten met zoveel dingen rekening houden en daarbij mag het maar in een zeer beperkte periode worden toegepast. Na de kraamtijd tot 4 maanden en dan moet weer worden afgebouwd. Het komt mij voor dat consultatiebureaus ouders tastbare handvatten willen bieden om het overmatige huilen tegen te gaan. En wat is er meer tastbaar dan wikkeldoeken? Andere oplossingen, zoals het zoeken naar de oorzaak van het huilen of intensieve begeleiding kosten teveel tijd of zijn simpelweg onbekend bij de medewerkers van de consultatiebureaus. Behalve een troostkoffertje, is inbakeren dus de enige concrete manier die wordt aangeboden. Door de gevaren die eraan verbonden zijn moet dit wel onder goede begeleiding gebeuren. Het consultatiebureau komt met het inbakeren tegemoet aan ouders die de behoefte voelen om zelf actie te willen ondernemen om het excessief huilen van hun kind te verminderen. Al met al heel begrijpelijk, alleen ga je het huilen smoren door je kind zo stevig in te pakken dat hij geen bewegingsruimte meer heeft.

En voor deze ouderwetse vorm van symptoombestrijding moeten veel van de huidige verpleegkundigen op cursus terwijl deze tijd ook gestoken had kunnen worden in betere begeleiding van moeder en kind en het samen met de ouders zoeken naar de werkelijke oorzaken en oplossingen!

Uit het landelijke onderzoek bleek dat inbakeren alleen maar een toegevoegde waarde heeft tot zeven weken en dan uitsluitend in combinatie met rust en regelmaat.

Uit landelijk onderzoek naar de effectiviteit van verschillende interventies bij baby’s die veel huilen en jengelen in het Wilhelmina kinderziekenhuis te Utrecht, bleek dat inbakeren een toegevoegde waarde tot zeven weken heeft in combinatie met rust, regelmaat (prikkelreductie) Het laatst genoemde geeft dezelfde resultaten in de weken daarna. Nota excessief huilen 2007: Hoewel beide interventies tot hetzelfde resultaat leiden, heeft het aanbrengen van rust en regelmaat altijd prioriteit boven inbakeren. Inbakeren dient namelijk veilig te gebeuren voor wat betreft heupdysplasie en wiegendood en moet weer tijdig afgebouwd worden. Rust en regelmaat kent die beperkingen niet.

Afgelopen zomer kwam Bregje van Sleuwen met haar promotieonderzoek naar inbakeren:

Een regelmatig en voorspelbaar patroon van activiteiten vermindert het overmatig huilen van baby’s binnen enkele dagen. Het inbakeren van deze baby’s voegt daaraan weinig toe. Dit stelt bioloog Bregje van Sleuwen in haar promotieonderzoek dat ze uitvoerde aan het UMC Utrecht.

Het inbakeren van huilbaby’s heeft geen extra effect bovenop het schema van regelmaat. Alleen bij jonge baby’s van een tot zeven weken neemt het huilen significant meer af bij de ingebakerde groep. Maar bij oudere baby’s van acht tot dertien weken daalde het huilen sterker bij de regelmaatgroep. Van Sleuwen: “Het inbakeren heeft geen toegevoegde waarde; er is een klein effect meetbaar bij de jonge baby’s, maar een verschil van tien minuten per dag is klinisch niet relevant.”

De gevaren van inbakeren

Verkeerd inbakeren kan grote schade toebrengen aan je kindje, zoals heupafwijkingen en kan zelfs levensbedreigend zijn als je je kindje te los of te strak inbakert. (wiegendood)
Daarbij geeft inbakeren meer kans op hechtingsproblemen en worden de natuurlijke reflexen bij borstvoeding verstoord of belemmerd als het kind is ingebakerd. Maar ook de “hongersignalen” van de baby worden onderdrukt. Rust en regelmaat worden verstoord door het inbakeren want in de paar maanden dat inbakeren is toegestaan krijgt je kind ook vaccinaties en dan mag inbakeren weer niet.
Op de website van www.inbakeren.nl is onderstaande tekst te vinden, let wel deze site promoot het inbakeren(!):

Wanneer niet inbakeren?

Medische redenen - oftewel contra-indicaties - om een kind niet in te bakeren:

1. (Verhoogde kans op een) dysplastische heupontwikkeling
2. Koorts
3. Eerste 24 uur na D(K)TP, HIB of andere vaccinaties
4. Ernstige luchtweginfectie en/of benauwdheid
5. Voorkeurshouding door een afwijking in de wervelkolom

Bijzondere omstandigheden

In de volgende situaties mag een baby alleen worden ingebakerd na toestemming van een arts:

1. Veel spugen of terugvloeien voeding.
2. Wanneer het spugen een gevolg is van onrust, kan inbakeren wel worden toegepast. Heeft het spugen een andere oorzaak, dan mag een baby niet worden ingebakerd.
3. Eczeem
4. In het algemeen kan een kind met droog eczeem wel, maar een kind met nat eczeem niet ingebakerd worden.
5. Neurologische afwijkingen.
6. Baby van drugsverslaafde moeder.
7. Pre- en dysmatuur geboren baby’s.
8. In ziekenhuis in foetushouding in omslagdoek. Thuis in omslagdoek of inbakerdoeken en altijd in rugligging!
   

Inbakeren veroorzaakt een fysieke verwijdering tussen moeder en kind en vergroot daardoor het risico van een verstoorde hechtingsrelatie.

Uit diverse onderzoeken blijkt dat een overmatig huilende baby óók een bedreiging betekent voor een gezonde ouder-kindrelatie.

Het woordje ‘óók’ lijkt mij in dit verband zeer veelzeggend! Waarom kiezen voor inbakeren als dat eveneens een bedreiging is voor een gezonde ouder-kindrelatie? Als overmatig huilen een bedreiging vormt voor een goede hechtingsrelatie en inbakeren doet dit ook dan ben je op de verkeerde weg. Ouders met een overmatig huilende baby hebben hulp nodig, hulp in de vorm van begeleiding, eventueel uitleg over rust en regelmaat, begrip van een ervaringsdeskundige en iemand die verstand van zaken heeft om achter de oorzaak te komen van het vele huilen. Stel je gaat je kind gedurende een aantal weken inbakeren onder begeleiding van een wijkverpleegkundige. Je kind blijft maar vreselijk huilen ook na het inbakeren en het toepassen van rust en regelmaat, zou er dan geen medische oorzaak kunnen zijn? Wat als je er daarna achterkomt dat je kindje bijvoorbeeld vanaf zijn geboorte al een oorontsteking heeft die niemand heeft opgemerkt of omdat die door de huisarts niet ontdekt kon worden? Als je dan het geluk mocht hebben dat de kinderarts dit na nader onderzoek wel bemerkt en je hebt na een week antibiotica een tevreden baby, hoe zou jij je dan naderhand voelen over het inbakeren van je kind in de voorafgaande weken?
Of je gaat inbakeren omdat je kind motorisch zo onrustig is dat hij zich telkens zelf wakker slaat? En je komt er dan na een paar weken achter dat de onrustige motoriek van je kindje een uiting is van het KISS-syndroom? Bij een kindje dat veel huilt en veel spuugt bij onrust wordt ook inbakeren geadviseerd. Dan vraag ik me af wie bepaalt dat jouw kind spuugt van onrust?

Wat als jouw kind spuugt van pijnlijke reflux klachten en men denkt dat het onrust is? Reflux kan goed behandeld worden en dan zul je zien dat je baby ook niet meer overmatig huilt. Ik moet er overigens niet aan denken dat kindjes met een verborgen reflux worden ingebakerd, deze vorm van reflux wordt in het begin nauwelijks opgemerkt, maar je kind huilt wel héél veel van het pijnlijke, brandende zuur in zijn slokdarm. Er staat ook te lezen dat men niet mag inbakeren bij neurologische afwijkingen. En hoe zit het dan met de neurologische ziekte RETT syndroom? Bij deze afwijking lijkt de ontwikkeling normaal te verlopen tot zes maanden!

Bij al deze voorbeelden komt naar voren dat je met inbakeren symptomen van onrust, ongenoegen en opwinding (of nog erger van pijn!) probeert te onderdrukken terwijl je kind immers met reden huilt of onrustig is!

Ria Blom is waarschijnlijk met haar naam het meest verbonden aan het inbakeren. Op haar website www.debakermat.nl lezen we ook wanneer een baby niet mag worden ingebakerd:

1 In de kraamtijd moet er niet begonnen worden met inbakeren.
2 Na 6 maanden mag een baby niet worden ingebakerd
3 Een kind met honger mag ook niet ingebakerd te slapen gelegd worden. Het kan namelijk gebeuren dat bij inbakeren de moeheid het wint van de honger en het kind wel in slaap valt. Dan wordt de honger niet opgemerkt. Wordt er vervolgens weer een aantal keren veel te weinig gedronken (door slechte drinktechniek en/of te weinig aanbod) en gaat het kind door toenemende moeheid, ondanks de honger, ingebakerd weer slapen, dan ontstaat er gevaar voor uitdroging. Het kind kan suffer worden en toenemend slechter gaan drinken, waardoor de borstvoeding niet verder op gang komt dan wel afneemt.

Op de website www.veiligslapen.info staat deze tekst te lezen: 

Inbakeren stamt uit oude tijden, toen de mens nog onder primitieve omstandigheden leefde. In de Middeleeuwen was het ook in ons land gebruikelijk, omdat men toen dacht dat het beschermt tegen akelige ziekten als pest en pokken. Sinds een jaar of tien heeft het inwikkelen van een baby zich in Nederland weer enige aanhang verworven; veel immigranten zijn het van oudsher gewend. Het zou volgens de voorstanders heilzaam zijn voor een baby, maar nut en noodzaak zijn totnogtoe vooral veronderstellingen waarvan de juistheid nergens overtuigend is aangetoond.

Inbakeren wordt in Nederland niet aangeraden.

Terug in de baarmoeder?

Als je dit allemaal zo leest mogen we ervan uit gaan dat inbakeren grote risico’s met zich meebrengt en dat er maar weinig momenten zijn dat het verantwoord is om in te bakeren. Wellicht komt dit dan toch door het feit dat het een ouderwetse manier van symptoombestrijding is. Vaak wordt gezegd dat het kindje zich prettig voelt omdat het zich weer in de baarmoeder waant, ik vraag mij dan toch af: Waarom zou een kindje weer terug moeten in de baarmoeder? Je baby is geboren en moet zich, hoe dan ook,  zien te handhaven in de wereld. Dit doet hij door de liefde en zorg van zijn ouders. Inbakeren verlengt het proces van foetus zijn terwijl je kindje zich in die tijd zou kunnen hechten aan zijn ouders en bezig zou moeten zijn met ontwikkelen. Daarnaast lijkt mij de sensatie die het kind ervaart in de koesterende baarmoeder volstrekt onvergelijkbaar met het gevoel dat inbakeren geeft.  Dat zou dezelfde vergelijking zijn als die tussen een warm weldadig bad en een dwangbuis!
Als we even kijken naar de dierenwereld dan zien we ook niet dat andere zoogdieren hun jongen stevig inpakken op wat voor een manier dan ook.
Elk zoogdier zoekt als eerste de geborgenheid van de moeder en de tepel op, hierin verschillen wij niet van andere zoogdieren. Huid op huidcontact en de warmte van het moederlijf, dat is wat zuigelingen nodig hebben na hun geboorte.
Uitzonderingen daargelaten, heeft een baby in zijn wieg of bedje genoeg aan een eventuele slaapzak en het stevig instoppen van de dekentjes. Hij heeft dan nog genoeg bewegingsvrijheid maar wordt wel lekker ingestopt.

Waarom wordt er dan toch ingebakerd?

Als je een huilbaby hebt of een overprikkeld/onrustig kindje dan ben je tot alles bereid om het huilen of de ontevredenheid maar te laten stoppen. Je wilt je kindje zo graag tevreden zien en lekker zien slapen in zijn eigen bedje. Wanneer het inbakeren wordt geopperd ben je in eerste instantie geneigd om te denken; zou dit dan eindelijk het gewenste effect opleveren? Kan het zo simpel zijn?

Het grote psychische voordeel van inbakeren speelt hierbij een grote rol. Jij als moeder kunt nu daadwerkelijk iets doen om het probleem van je kind op te lossen. Je hoeft niet meer aan de zijlijn te staan met een hulpeloos gevoel. Nee, jij kunt naar de winkel voor de beste doeken en zelf(!) aan de slag. Je kunt concreet in actie komen en je laat je goed voorlichten door het consultatiebureau. De dagen voorafgaande ben je bezig met jezelf te overtuigen dat dit het beste is voor je kind en dat al vanaf de middeleeuwen inbakeren een oud gebruik is om baby’s stil te krijgen. Daarnaast lees je alles over de pogingen met inbakeren van andere moeders. Je leest de voor- en tegenargumenten en al vind je het een zielig idee om je kind te gaan inbakeren, je hoopt dat het toch zal helpen in jouw geval.

Conclusie

Aan het juist inbakeren van een baby zitten veel regels vast, een goede begeleiding is van belang en dan nog kent het een zeker risico. Daarnaast is de tijd waarin mag worden ingebakerd zo kort dat ouders hiermee niet geholpen zijn en maken alle beperkingen het extra moeilijk. Uit onderzoek blijkt dat de toegevoegde waarde van inbakeren naast rust en regelmaat te verwaarlozen is. Rust en regelmaat alleen hebben meer effect, ook op de langere termijn. Ouders zouden meer begeleiding moeten krijgen in het achterhalen van de oorzaak van en het zoeken naar oplossingen voor het vele huilen. Als blijkt dat er geen daadwerkelijke oorzaak is, althans geen medische oorzaak dan kan begonnen worden met rust en regelmaat toe te passen. Wat overigens nog steeds niet wil zeggen dat je je kindje uren alleen laat huilen!

Gelukkig in de meeste gevallen zegt de moderne ouder: Ik wil de oorzaak weten van het vele huilen en niet alleen het symptoom bestrijden door mijn kind op een onnatuurlijke manier in zijn bewegingsvrijheid beperken!

Bekijk ook: Driemaal R in de praktijk